حدود صد سال از نسخه نخست کشاورزی ارگانیک می گذرد و تلاش جهانی تعدادی از کشاورزان و اندیشمندان، تولید بدون سم شیمیایی و بدون کود شمیمیایی به بلوغ رسید، بنحوی که بازار جهانی محصولات ارگانیک افزون بر صد میلیارد یورو رسیده است.  از حدود نیم قرن قبل نسخه دوم ارگانیک با ساختارسازی علمی و اجتماعی وارد مرحله و نظم و نظام دیگری شد و از سال 2010 به پیشنهاد تعدادی از کشاورزان ارگانیک، گام سوم تحقیق و توسعه ارگانیک (Organic 3.0) مطرح گردید و عملا از سال 2015 پس از هجدهمین کنگره بین المللی ارگانیک در ترکیه گام به گام پیش می رود و ساختارهای علمی و اجتماعی متناسب برای افق 2030 با انعطاف قانونی در حال تبیین هستند و هر شخص حقیقی و حقوقی وظیفه ای را به عهده گرفته است و پیش می برد و سهم خود را نیز از بازار جهانی رو به گسترش برداشت خواهد کرد.

اتحادیه اروپا سعی دارد تا سال ۲۰۳۰ بیش از ۲۵ درصد بازار محصولات کشاورزی خود را با محصولات کشاورزی ارگانیک که تولید یا وارد می کند، تامین نماید.  قطعا کشورهای پیشرو از میانگین اتحادیه اروپا پیشی خواهند گرفت تا جور کشورهای ضعیف تر در رعایت اصول اکولوژیک را جبران کنند.

به بهانه روز جهانی سوم دسامبر، روز عدم استفاده از سموم، ضمن ارج نهادن به تلاش های تمامی کشاورزان و عشایر، بیاییم از آنهایی که تلاش دارند تولیدی بهره ور حتی بدون استفاده از سموم شیمیایی و کود شیمیایی را رقم بزنند قدر دانی نماییم.  آنها که قانون مناسب مصوب می کنند، ساختارهای دولتی و غیر دولتی مناسب توسعه ارگانیک می سازند، در آزمایشگاه و تشکل های علمی و اجتماعی این شیوه مبتنی بر اقتصاد چرخشی و اقتصاد مقاومتی را تبیین می کنند و آنهایی که با کشت سویا، یونجه، شبدر و امثالهم خاک خود را تقویت می نمایند، از کود حاصل از فعالیت کرم خاکی بهره می گیرند، از تقویت کننده های بیولوژیک خاک استفاده می کنند و برای کنترل آفات، بیمارگرها و علفهای هرز از عوامل کنترل بیولوژیک در مزرعه و باغات مراقبت می کنند تا آفات و رقبای طبیعی را در قالب یکی از روش های کنترل بیولوژیک  بصورت طبیعی کنترل نمایند.

بزودی روزهای متفاوتی در تجارت محصولات ارگانیک، و یا شاخص های قریب به آن، در پیش است؛ آیا برای آن روزها آمادگی داریم؟

رعایت اصول اکولوژیک امری قریب به الزامی برای صادرکنندگان می شود. اما آیا تولیدکنندگان، بازرگانان و مراکز دولتی در خاورمیانه و ایران به این الزامات آشنایی دارند؟  در برابر انسجام اروپا برای این اهداف محیط زیستی، آیا کنوانسیون‌ها و معاهدات منطقه ای حفظ نباتات، بهداشت گیاهی و بهداشت غذا در کشورهای صادرکننده انعطاف نشان داده است؟  تصور کنید کشوری در اتحادیه اروپا با ۵۰ درصد محصولات ارگانیک در بازار، دیگر شاید نیازی به گواهی برای ارگانیک به شکل فعلی نداشته باشد و چه بسا گروه مقابل باید گواهی های متعددی را نشان دهد تا اثبات کند ناقض اصول اکولوژیک نیست و می‌تواند در تتمه بازار حضور داشته باشد.

میزان سطح زیر کشت ارگانیک در ایران سالانه حدود ۱۲ هزار هکتار و به عبارتی حدودا کمتر از یک دهم درصد اراضی کشاورزی کشور، گواهی ارگانیک گرفته است، اما کشوری مثل اتریش از مرز ۲۲ درصد کشاورزی ارگانیک عبور نمود

آیا ساختار پژوهشی یا انستیتوی مستقلی به آن روزها و این موضوع بین رشته ای می اندیشد؟  آیا در تعاملات جهانی این رویکرد نقش و یا سهم دارد؟  آیا رسانه ها و تشکل های اجتماعی رویکرد درستی به این موضوع حرفه ای دارند؟ آیا قانونی برای حفاظت از کلمه ارگانیک داریم؟ تا مفهوم کوچه بازاری نامتناجنس با تحولات جهانی ارگانیک در جامعه ما شکل نگیرد؛ چراکه هر آنچه ارگانیک را تهدید کند، تبدیل به هزینه مضاعف، تست و آزمون محصولات ارگانیک ایرانی خواهد شد که نهایتا ارزش افزوده براساس اعتماد را خواهد کاست و تولید کننده را بی رغبت خواهد کرد و چرخه های منفی جای چرخه های مثبت را خواهد گرفت.

با گران شدن نهاده‌های شیمیایی در چین به نظر می رسد، مقدمات جهانی برای تمکین از این تصمیمات اکولوژیک در حال فراهم شدن است و دیر یا زود شیوه های ارزان و حتی گران ارگانیک رونق بیشتری خواهد گرفت؛ لذا شاخص‌های تحقیق و توسعه ارگانیک در صدر برنامه ها قرار خواهد گرفت، چرا که کشورهای دیگر که در شرایط تحریم نیستند با سرعت به سمت کشاورزی ارگانیک و حتی سیستم های تضمین مشارکتی مثل PGS می روند. لذا به نظر می‌رسد کشوری که در شرایط تحریم و ظاهرا کمبود نهاده‌های شیمیایی به سر می برد، باید به سمت ارگانیک تغییر جهت می داد!

اما چرا چنین نشده است؟  چرا آمادگی علمی و عملی برای این کار محدود نگاه داشته شده است؟ امید که افق روشن بازار جهانی ارگانیک، تصمیمات اجلاس گلاسکو و امثالهم، سبب تغییر رویکردها و آمادگی برای سهم بری از بازار رو به رشد جهانی ارگانیک تا سطح ۱ درصد یعنی سهمی معادل جایگاه جمعیتی و سطح کشور در جهان شود.

اگر به سطح یک درصد تا پنج درصد ارگانیک در داخل کشور نرسیم، نمی‌توانیم ۱ درصد بازار جهانی را به خود اختصاص دهیم و حتی از جایگاه عادی خود در دنیا عقب هستیم، گفت: البته برنامه راهبردی کشاورزی ارگانیک که اوایل دهه ۹۰ به تصویب وزارتخانه مربوطه هم رسیده است برای ۱۰ تا ۲۰ برابر شرایط فعلی تنظیم شده بود، اما سطح کشت ارگانیک حتی برای صادرات در طی دهه اخیر تقریبا ثابت و بعضا بواسطه افزایش نرخ ارز کاهش داشته است، البته ۲۰ هزار هکتار مراتع و حدود ۴۰ هزار هکتار مناطق تحت پوشش تولید عسل ارگانیک و حدود ۱۰ هزار هکتار اراضی ذاتا  ارگانیک نیز دارای گواهی هستند را نیز می توان به سطح کشت ارگانیک افزود، اما نسبت جالبی به سطح کشت بر اساس نظام ارگانیک نخواهد بود.  ضمنا از این مقدار تولید یا برداشت از منابع طبیعی، معمولا حدود دو هزار تن، گاه کمی بیشتر، به اروپا عمدتا به کشور آلمان صادر می گردد.

ضمن قدردانی مجدد از اندیشمندان و کشاورزان قطب علمی کشاورزی ارگانیک، در آستانه روز جهانی بدون آفتکشها، بر ساختار سازی لازم و کافی برای تحقیق و توسعه منسجم و مستقل در این عرصه  تاکید می نماید و بر کاهش مصرف سموم شیمیایی در قالب توسعه اصولی و غیر نمایشی ارگانیک تاکید می نمایم

اخبار مربوط:

توجه کاج پرس به این خبر

گفتگو با کارآفرین نیوز  9 آذر 1400، جدایی ایران از بازار ۱۰۰ میلیارد یورویی محصولات ارگانیک